مقاله: فطرت در قرآن و احادیث با رویکردی به نظر امام خمینی(س)

نویسنده

مرجانه مهدیزاده
پژوهشنامه متین پاییز ۱۳۸۸ – شماره ۴۴

چکیده

فطرت یا به عبارت دقیق‌تر فطرت انسانی از جمله مباحث قرآن کریم است که توجه و شناخت آن نه تنها به خودشناسی که نهایتاً به خداشناسی منجر می‌شود. وجود فطرت خدادادی و غیر اکتسابی در انسان باعث ایجاد معرفت و گرایش خاصی نسبت به خداوند متعال در وجود انسان می‌گردد.
در این مقاله، ابتدا به مفهوم فطرت از نظر قرآن کریم و روایات پرداخته شده و سپس نظر امام خمینی، که از استاد ایشان آیت الله شاه آبادی نشأت گرفته، مورد برسی قرار می‌گیرد. از نظر امام خمینی فطرت به معنای آگاهیها و گرایشهایی است که در بشر نهادینه شده است. ایشان فطرتها و گرایشات مختلفی برای انسان ذکر می‌کنند که عبارتند از: فطرت بر اصل وجود مبدأ، بر توحید، بر استجماع ذات مقدس به جمیع کمالات، بر معاد ، وجود ملائکه و انزال کتب. ایشان بعضی از این موارد را از احکام فطرت دانسته‌اند و بعضی دیگر را از لوازم فطرت می‌دانند. امام همچنین از فطرتی که محکوم به احکام طبیعت نشده باشد و وجهه روحانیت و نورانیت خود را حفظ کرده باشد به فطرت مخموره غیر محجوبه یاد می‌کند که در این شرایط در حالت «خیر» بوده و از جنود عقل محسوب می‌شود، و در صورت توجه فطرت به طبیعت و محکوم شدن به احکام آن، از آن به فطرت مخموره محجوبه یاد می‌کند که از جنود جهل بوده و منشأ شرور محسوب می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

فطرت جنود عقل و جهل خیر شر